ชาวเขมรพื้นถิ่นสุริทร์มีตำรับยาที่ใช้ในการรักษาพยาบาลมาช้านาน ควบคู่กับการใช้เวทย์มนต์
คาถาและการเล่นโจลมะม็วด ซึ่งปัจจุบันนี้ก็ยังใช้รักษาอยู่เมื่อหมดหนทางรักษาทางการแพทย์
แผนปัจจุบัน
ชื่อต้นไม้ยาทั้งยืนต้นและล้มลุกภาษาเขมรถิ่นสุรินทร์เท่าที่สืบค้นจากผู้เฒ่าผู้รู้มีดังนี้
ชื่อเขมรท้องถิ่น ชื่อภาษาไทย
กนับ จังเอร กำลังช้างสาร
กะขบปรี ตะขบป่า
กำเปิญ ถั่วแระ
กะปิญ เทียนกิ่ง
กลัญ ลูกหยี
กะตึม ทับทิม
กะเลินเตีย คณทา
กันจือ บายดาจ ชิงชี่
กโรจ ชมัร มะนาว
กโรจ เซิจ มะกรูด
กจีร เวง ยี่หร่า
กรีล ชวา สายหยุด
กำเลิศ จอก ม่านราชา
กำปูล ตีนนก
กะดอ ตนอต จาวตาล
กัน เที็ยง แคด สาบเสือ
กันตรุม ครอบจักรวาล
กันตวดปรี มะขามป้อม
กันตวด มะยม
โคคลาน โกงกาง
คล็อง พลวง
แคล็ง ก็วง โมกมัน
เจรจ ใบทอน
เจือร เดาะ ระย่อม
จันลูฮ์ มะหวด
จังกวงฮีง น้ำนมราชสีห์
จม็อก ปรัง หมากมุ่น
จม็อก จบก
จึงจาบ เคี่ยม
เจือ เดาะ เท้ายายม่อม
จเร็ย กเริม ไทร
งัยสาร ขี้เหล็กเลือด
แซลง ดองเดิง ดองดึง
ซแนก บาย ถั่วเขียว
ซลาบเตีย ผักปราบ
ซะปือ มะเฟือง
ซำ เปือร มะหาด
ซตราว มันปลา กันเกรา
ซัง เคิร เล็บเหยี่ยว
ซลับ รัวะ เล็บมือนาง
ซลา ชเวีย สีเสียดก้อน
ซเมา เจิงกะแอก หญ้าตีนกา
ซมอ สมอไทย
เดาะกระแบย การเวก
เดาะ กวน รสสุคนธ์
ด็องแร็ก ขมอจ คานหัวควัน
เดาะ ตั้วะ กะทกรก
เดาะเปือย กำแพง ๙ ชั้น
ตัง เฮิด ชุมเห็ดเทศ
ตะขบ ชโมล ตานเสี้ยน
ตะลวก มะพอก
ตรม คราม
ตระมูง เสก ขันทองพยาบาท
ตะล็อก กะแอก ขี้กา
ตลาจ ฟักเขียว
ตะเซร เมือน มะแงว
ตันเลือบ มะพลับ
ตลัด มะเลื่อม
ตังเกียบ กะดาม มะเม่า หมากเม่า เม่าไข่ปลา
ตร็อบจังก็อม เวือร มะแว้งเครือ
ตร็อบ จังกอม ขม็อจ มะแว้งต้น
ตระย็อง ประยงค์ป่า
ตะเกิว ก้านเหลือง, กระทุ่ม
เตียบ น้อยหน่า
ตำปุง ต้นเปล้า
ตระจีก จรูก ผักหูเสือ
ตระนิก ขมุม ต้นพุงดอ
ตะล็วก พลั้วะ ไม้พอก มะมือ
ตระยึง กล้วยฤษี
ตรม ตำแร็ย ชุมเห็ดไทย
ตร็อบ ละลวย มะอึ มะอึก
ตมาดอันเตรียน เถาคัน
ทวอง สบู่ดำ
ทะเม็ง แตร็ย มะกา
ทงัน ต้นกุ่ม
ทน็วง ประดู่
บาดปะเติล น้ำเต้าแลง
บาฮ์ ตำลึง
บายกะดัง เขือง
บายกรีม ดีคน
แบ็ย ซันเลิก ต่อใส้
ปเรียะ กราบ โด่ไม่รู้ล้ม
ปะเปืยย ถั่วพู
ปริง บาย ลูกหว้า
ปเดา อังกุย หวายเตี้ย
ปเรียะ คลอบ ไมยราบ
ปะเตียล กรัน โฉดทนง
ปกาเมาะ ทองพันชั่ง
เปรียร ระมูล ปอบิด
เปรียร พเนา ปูเจ้า
ปรำตำลึง เปือย เลือด
เปรียฮ คล็อง พญากาลัก
ปวง ริง พุมเรียง
ปเรียร จรูก ขี้ตุ่น
ปปูล ทม ไข่เน่า
ปีกา เพ-กา
ปะโนว เป็จ บอระเพ็ด
ปุล เวี๊ยะ แสลงใจ
พเยอ กะแอก กาฝาก
พะเนก อังแกบ ฉครโคก
พเนิว มะตูม
พะเลียง เขยตายแม่ยายชักปก
มลัวะ พลิจ ปะเด็ย ผักอีฮีน
อะนอร ผักอีนูน
มะแนบ แฟง
มกะ มะกอก
มะเมียง มะพลับดง
มะตอด สลอด, สบู่แดง
ยัวปรี ยอป่า
ยวงเจ็ย หัวแมงวัน
ระเปอว ฟักทอง
รันเดง ข่า
ระเมียด กะบาล กะปั้วะ ขมิ้นอ้อย
เรียง พนม เสลา
เรียะซอ ดอกรักขาว
เรียะกะฮอม ดอกรักแดง
ละเลียย ตับเต่าต้น
เลียจ ปตุฮ์ ข้าวตอกแตก
เวือร โซงซาง โชงชาง
เวียย กำแพงเจ็ดชั้น
เวือร ระเยียว ย่านาง
เวือร ตันลึง กระฮอม รางแดง
อเนือร ผักอีนุน
เวือร คะเนิง เถาส้มลม
เวือร กระฮอม เถาเพชรฉลูกรรม์
เวือร ตระออน เถาเอ็นอ่อน
เวือร ระมีด เถาขมิ้นเครือ
เวือร กุย เถาคุย
เวือร ชเวง เถาพันซ้าย
เวือร กะแซ กู ชิงช้าชาลี
สเมา อัจ แซะ หญ้าแพรก
สลาซะอย หมากเน่า
สะกร็อม ต้นแดง
สะเลิก กรี ตะไคร้
สนาย ต้นข่อย
สแลง ทม แสลง โทน
สนาย ปันลา ข่อย หยอง
สะเมา กระเซ็ด หญ้าแฝก
สะเดาะ สะดอร คัดลิ้น
สลารึง หมากสุกแห้ง
สวายปรี มะม่วงป่า
อังกุย สะบ้า
อันต็วง ซอ ปลาไหลเผือก
อังเกีย เบาะ ปีบ
อังเกีย แด็ย แค
อังก็วร ปรู๋
โอซเร็ล นมแมว
อังกอ ซันโรบ ข้าวกล้อง
อัจ จรูก ขี้ครอก หญ้าผมยุ่ง
อัมปึล ตึก คาง
อัมปึล เวือร คางควาย
อันจุล ซอ เข็มขาว
อันจุล กะฮอม เข็มแดง
อำ เปอว คะเมา อ้อยดำ
อำ ปึล จุมแปร็ย กล้าต้นมะขาม
ขอน้อมขอบพระคุณท่าน...ที่ให้ข้อมูลด้วยความเคารพ
.......แม้แต่พญาช้างสาร ก็ยังชีพได้ ด้วยพืชผัก ผลไม้เท่านั้น
