เริงซเราะซเร็น

วันพฤหัสบดีที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2557

ภาษาเขมรสุรินทร์



                                          




     จังหวัดสุรินทร์ มีกลุ่มชนอาศัยอยู่สามกลุ่มใหญ่คือ เขมร ลาว และกูย หรือกวย มีชนเชื้อสายจีนและ ไทย อาศัยอยู่ในตัวเมืองเป็นส่วนน้อย ภาษาที่ใช้สื่อสารในชีวิตประจำวันส่วนใหญ่ ใช้ภาษาของชนเผ่าตน ส่วนภาษาที่ใช้เป็นทางการ ใช้ภาษากลางคือภาษาไทย แต่ในปัจจุบันนี้เนื่องจาก สภาพแวดล้อมและสังคมที่แปรเปลี่ยน คำบางคำที่ไม่ได้ใช้ ไม่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน กำลังจะถูกลืมเลือนหายไป และยังใช้ทับศัพท์ภาษาไทย อีกทั้งเยาวชนรุ่นใหม่ ละเลย ไม่สนใจสืบสานต่อ ไม่มีสำนึกภาคภูมิใจในเอกลักษณ์ ของท้องถิ่นตนเอง
    
 เพื่อสืบสานและอนุรักษ์ไว้ก่อนถูกลืมเลือน กลืนหายไปกับกาลเวลา  จึงนำมารวบรวมตามความสามารถที่พอทำได้ดังนี้

ภาษาเขมรสุรินทร์                               ความหมายในภาษาไทย

กะนะ                                                         จาม
กันล็อจ                                                      ย่างจนเกรียมบดเป็นผง
กันแลง                                                       สถานที่ที่เคยอยู่อาศัยจนเป็นรอย
กันลัง                                                         แรง
กรุน                                                            เป็นไข้
กเดา                                                           ร้อน
กแด็ย                                                          คดี
กดูจ                                                             หัวกลอย
แกงได                                                         ข้อศอก
ก็วล                                                             โคน
ก็วน                                                              เล็ง (ดู)
กูก                                                                โคก
ก็อล                                                             รอง
เกือล  ( อังเกือล )                                          คันไถ
ก็อบ                                                             กลบ,ฝัง
เกรือน                                                         ค่อยยังชั่ว
กแรง                                                             เกรง
กรู                                                                 ครู   
กาบ                                                              ฟัน (ตี รัน ฟัน แทง )  
โกนชน็อล                                                   ลูกจ้าง
โกนงา                                                          เด็กทารก
กรอย                                                            หลัง  
กบาล                                                            หัว
กรอก                                                           ลุก
กังเหาะ                                                        โกหก
กังหอก                                                        ตะคอก
กันตรอม                                                      กระทืบ 
กะจิล                                                           ขี้เกียจ
กะปัวะ                                                        สูง  
กะแด็จ                                                         หยิก
กะดาม                                                         ปู
กะเดาะ                                                        สน(ใจ)
ก็วรฺ                                                              ควร
ก็อง                                                             ล้อ
กเร็ว                                                             ตอน
กเริบพเน็ก                                                    ลูกตา 
กะแจ็ย                                                        ยืม, ผลอ่อน
กะเดิบ                                                         ผลไม้ลูกอ่อนๆ 
กรัว                                                             กรวด
กรอม                                                          ล่าง 
กะซัจ                                                          ทราย 
โก                                                              วัว
กระแบ็ย                                                      ควาย 
กะบูน                                                          หยิ่ง 
กะมวย                                                        หลาน
โกน                                                           ลูก 
กำโปรง                                                   กระโปรง
กะเจาะ                                                     เล็บ
กันเร็ม                                                      ข่มขู่
กอ                                                            คอ  
กูด                                                            ก้น 
เกือด                                                       เธอ 
เก                                                            เขา 
กราว                                                       ข้างนอก
กเม็ด                                                       มีด
กเริบ                                                        เม็ด
เกือะ                                                        งัด
กมัย                                                         อย่า (อย่าทำ อย่าพูด  กมัยอันแย็ย)
ก็อรฺ                                                           โกน ( โกนผม เป็นต้น) 
กะแซ                                                         เชือก                                      

โขจฺ                                                           เสีย
ขมอจ                                                       ผี
ขลาจฺ                                                         กลัว
ขลอจฺ                                                        เกรียม (ไหม้เกรียม)
ขยม                                                           ขี้ข้า
ขยม                                                            ฉัน ดิฉัน (ใช้เฉพาะผู้หญิงเป็นคำสุภาพ)
ขมาด                                                        ผม (ใช้เรียกตัวเอง)


เคิง                                                           โกรธ
ความ                                                         คุยฟุ้ง
เคาะ                                                           ผิด
คะ ( ริย ซรอ )                                              น้ำลด
คัม                                                             กัด
คอ                                                              กางเกง
คเลียน                                                        หิว
โคลน                                                           ตัว ร่างกาย
แค                                                              ดวงจันทร์
แค                                                               เดือน
คนอง                                                           หลัง
คยูง                                                              ถ่าน(ไม้)
คอ                                                              กางเกง
คลัญ                                                         มัน.น้ำมัน
คแล็ง                                                        ว่าว
คแลว (พเน็ก คแลว)                                  ตาเข
คลา                                                            เสือ
คล็อง (เดิม คล็อง)                                     ต้นพลวง
คลย                                                            ขลุ่ย 
คเลาะ                                                         เจาะจมูก ผูกสนตะพาย
คลอจ                                                          ไหม้เกรียม
คลัง                                                            เก่งกล้า 
เคอย                                                          เห็น
คยล                                                             ลม                               

งุยแดก                                                       ง่วงนอน
เงือบ                                                           ตาย
ไง                                                               วัน
งูด                                                              อาบ (อาบน้ำ)
แง็ย                                                           ง่าย
ง็อง                                                           โค้ง
เง็ย                                                             เงย

จโรว                                                           ลึก
จรัง                                                             ฝั่ง
จรอม .จราห์                                                ทิ่ม
จรอม                                                          แดก
จราห์                                                          แดก
จเรือม                                                       นำ้ครำ
จลาง                                                        วัยรุ่น
จันล็วง                                                      ผักปลัง
จันเลาะ                                                     ไต้
จันเลาะ                                                     ระหว่าง
จูงกะ                                                         ไหว้
จันเรียบ                                                     สวัสดี
จันลิง                                                       วงเถาวัลย์หรือผ้าที่ม้วนเป็นวงใส่ข้อเท้าปีนต้นหมาก,มะพร้าว
จันเรียะ                                                    ดายหญ้า
เจ็ด                                                          หั่น
เจือม                                                        ช้ำ
เจือน                                                        เหยียบ
จิห์                                                           ขี่
จูน                                                            ส่ง
เจิง                                                           ขา
จะนีก                                                        เสียม
จังกวง                                                     หัวเข่า
จังกา                                                       คาง,ไร่
จังออล                                                    ชี้
จังเอิด                                                     เขย่งเท้า
จังเอียด                                                   แน่น
จังกอย                                                   ส้น (จังกอย เจิง = ส้นเท้า    กังกอย กะปั๊วะ = ส้นสูง)
เจก                                                        กล้วย
จัมแป็ย                                                   กีต้าร์
โจล                                                        เข้า
แจ็ง                                                        ออก
จอรฺ                                                        โจร
จ็อง                                                         ยอดไม้
จอง                                                         มัด
จ็อง                                                        อยาก
จม่อ                                                        จมูก
จะห์                                                          แก่
จโรด                                                       เกี่ยว (เก็บเกี่ยว)
จ็วรฺ                                                         แถว
จแก                                                         หมา
จังเอรฺ                                                      กระด้ง
เจา                                                         หลาน
จังเกอะ                                                   ตะเกียบ
จเกอะ                                                      คีบ
จกวด                                                       บ้า
เจื็อบ                                                        ติด
จัมเปี๊ยะ                                                    ติดหนี้,ติด
จำ                                                             รอ,คอย
จวบ                                                           พบ
เจือม                                                          รก สกปรก
จังเอะ                                                         สกปรก
เจียง                                                           ผู้ที่ผ่านการบวชเณรมาแล้วเรียกนำหน้าชื่อ

ชา                                                              ผัด
ชอง                                                            เอื้อม
ชาปวง                                                         ทอดไข่   
แชบ ( กันแชบ )                                           แหว่ง
ชับ                                                               เร็ว
ช็วรฺ                                                             ยืน
ชนำ                                                             ปี
ชโนล                                                           จ้าง
ชนัง                                                             หม้อ
แชะห์                                                           ไหม้
เชียม                                                            เลือด

ซวด                                                            ปอด
ซวม                                                            ขอ
ซกวม                                                         ผอม
ซะอ็อบ                                                       เกลียด
ซงัด                                                           เงียบ
ซะอย                                                         เหม็น
ซรารฺ                                                          เบา
เซม                                                             คนไทย
ซเริว                                                         ข้าว
ซตูง                                                          ดำนา
เซิจ                                                          หัวเราะ
ซลัน                                                         รัก
ซราด                                                         เปลือย
ซันล็อบ                                                   สลบ
ซแนก                                                       ถั่ว
ซแนกแด็ย                                               ถั่วลิสง
                                                                                                                           
เฌอ                                                            ไม้

เญือม                                                           ยำ

เดิม                                                              ต้น
ดำ                                                                ปลูก
เดิด                                                               เผา
ดูว์                                                                 ตัก
ดอม                                                             ตอก
ได                                                                 แขน
เดิมตรูง                                                        ซี่โครง
แดกกะเมา                                                    ดินสอดำ
แดก                                                             เหล็ก
ดอล                                                             กระทุ้ง
แด็ย                                                              ดิน
ดำ                                                                 ปลูก
บาดได                                                         ฝ่ามือ
เดาะ                                                             นม
ดะ                                                                ใส่
เดาะ                                                              แก้

ตุก                                                               ไว้
ต็วล                                                              ค้ำ
ตเริว                                                              ถูก
ตร็อบ                                                            มะเขือ
ตแล็ย                                                            สุรุ่ยสุร่าย
ตม                                                                เกาะ
ตบัล                                                             ครก
ตโมก                                                            จอมปลวก
ตแบ็ย                                                            ต้นพลวง
ตโมล                                                           หลังคา
ตึห์                                                                ทิศ
ต็อบ                                                              ต่อย
ตูจ                                                                 เล็ก
เติด                                                               เตะ
ตูก                                                                 เรือ
ตูกตุมรุย                                                       เฮลิคอปเตอร์
ตูกเหาะ                                                        เครื่องบิน
ตันเร็ม                                                           เล็มปลาย
ตันเรียบ                                                        เรียง
ตันเลาะ                                                        หุบ (ร่ม)
ตร็อง                                                            ตรง
ตรำ                                                              แช่
ตลัวห์                                                          ฟัน ถางป่า ต้นไม้
ตะเน็ง                                                          ถาม
ตน็วล                                                           ตุ่ม
ตนำบาย                                                       หุงข้าว
ตนำดำเดาะ                                                  พืชผล
ต็วลฺ                                                              ค้ำ
ตะงอม                                                          ช้ำใน
เตอะ                                                              ผิดสำแดง
โตง                                                             เปล
ตันแร็ย                                                         ช้าง
ตะตูล                                                           รับ
ตะตูรฺ ฉัตร                                                    กางร่ม 
เตียบ                                                           น้อยหน่า
แตียบ                                                          ต่ำ
ตระเจี๊ยะ                                                      เย็น  
ตะเปิด                                                         ไขว้
ตโบง                                                          ทิศใต้
ตแระ                                                            ที่นี่ 
ตเจ๊                                                             ดื้อ 
ตุม                                                               สุก
ตึก                                                               นำ้ 
เตีย                                                               เป็ด
ตังเกบ                                                         ตะเกียบ
เตอะ                                                           ยุ้ง 
ตะน็วลฺ                                                        ตุ่มน้ำ
ตะบัล                                                         ครก 
ตะเจียก                                                      หู  
ตะโปก                                                        สะโพก 
ตะเปิล                                                       แก้ม 
ตล็อบ                                                        กลับ
ตระเปียง                                                    หนองน้ำ
                                                      

ถนอล                                                            ถนน

ทนวง                                                              ต้นประดู่
ทมึม                                                              ขื่อบ้าน
ทเม็ง                                                              ฟัน (ฟัน เหงือก)
ทม                                                                 ใหญ่
เทอ                                                                 ทำ
เทอ อย                                                            ทำอะไร
ทไง                                                                  กลางวัน
ทไง                                                                 ดวงอาทิตย์
ทเลิม                                                             ตับ
ทเลี๊ยะ                                                            ตก
เทิด                                                                อ้วน
เทิบ                                                                หอม
ทูม                                                                 เหม็น
ทง็วน                                                            หนัก
ทะเม็ง                                                           ฟัน
ทมอ                                                             หิน

โนม                                                              ฉี่
เนือม                                                             ชวน
นุ                                                                    นั่น
เนียะ                                                                นัก   ( เรียน )คำนำหน้าชื่อแบบสุภาพ 
เนียง                                                               คำเรียกผู้หญิงอายุอ่อนกว่า
แนด                                                                ลอย
เนิว                                                                  อยู่
นาด                                                                ลิ้น
นยึม                                                                ยิ้ม


บ็อน                                                             บุญ
บาน                                                              ได้
บ็อน                                                              บนบาน
แบก                                                              แตก
บะ                                                                 หัก
แบะห์                                                             เก็บ (เช่น ใบไม้ ผลไม้)
บัวะ                                                               บวช
บอะ                                                               ปอก
แบะโดง                                                         หัวใจ
บอง                                                               พี่
เบิก                                                                เปิด
บ็อง                                                                หว่่านแห, ใส่
เบิก จำฮอ                                                       เปิดเผย
เบาะห์                                                             กวาด
แบ                                                                  เลี้ยว
แบ็ก                                                               แยก
บ็อน                                                               บน

ปันแล                                                            ผัก
ปัน พแล็ย ปันเฮ็น                                          ทำให้ชิบหาย
ปเรอ                                                               ใช้
ปดำ                                                                 ฝากคำพูด
ปแดง                                                               ใช้เรียกผู้ชายที่ผ่านการบวชพระมาแล้ว
ปโอน                                                               น้อง
ปบาะ                                                               ยุ่ง งานหนัก
ปร็องปแรง                                                      หยัดยืนช่วยตัวเอง
ปัวะ                                                                 ท้อง, งู
ปัวะเวน                                                           ลำไส้
ปัวะมัด                                                            ดี
ปรึก                                                                เช้า
ปะปิล                                                             จ้า
ปะปัวะ                                                            เมฆ
ปังไก                                                              ปากกา
ปะโบรฺเมิด                                                      ริมฝีปาก
ปรัวะ                                                               เพาะ
ปะจ็วรฺ                                                             ไถ
ปะโอน                                                          น้อง
ปู                                                                   น้าชาย,อาผู้ชาย
ไป                                                                 น้าสาว,อาสาว
ป็วงกอ                                                          ลำคอ
ปะเจิด                                                          สะดือ
เปียะ                                                             สวม
ปังฮาญฺ                                                         โชว์
ปัญลิจ                                                           ทำให้จม
ปแอม                                                            หวาน
ปไร                                                               เค็ม
ปันเรอ                                                           รับใช้
ปเลด  (ปเลด เฮิง)                                        แรด ร่าน 
ปแดง                                                             ผู้ที่ผ่านการบวชพระภิกษุมาแล้วเรียกนำหน้าชื่อ
ปแอก                                                            พิง  
ปเอิล                                                              แตกตื่น 
ป็วลฺ                                                                บ่น                            

พเญอ                                                             ฝาก
พะเนก                                                            ตา
พแล                                                              ผล  
เพิง                                                              โอ่ง 
พเนกโก                                                        ตาตุ่ม 
โพง                                                             พวก              

มะลัวะ, มันลัวะ                                              ผัก
เมียน                                                             มี , รวย
เมิด                                                               ปาก
เม็ก                                                                กิ่ง
มะเรียมได                                                     นิ้วมือ
มุก                                                                หน้า


ยัว                                                                เอา
ยม                                                               ร้องไห้
ยูร                                                               ช้า
ยบ                                                               กลางคืน
ย็วล                                                            ดู
เยิง                                                             เรา

เร็ก                                                               หาบ
ระแอง                                                         ขยัน
ระเอียก                                                       รังเกียจ,ขยะแขยง
ระเนอะ                                                      คราด
ระเตะห์                                                      เกวียน
รุย                                                              แมลงวัน
โรม                                                            ตอม
เรือม                                                          รำ
ระบอ                                                          ลอก


ล็วง                                                              คน สัตว์ จมน้ำ
ลิก                                                                 ท่วม
ลูก                                                                 พระ
ลูจ                                                                 ขโมย
ลีง                                                                  เคาะ
แล็ย                                                               ข้าวตอก
ลบ                                                                 กลบ
ลี                                                                    แบกบนบ่า
ล็อบ                                                               กลับ
เลือบ                                                              แสลง

เลิง                                                               ขึ้น
ละเงียก                                                         เวลาเย็น
ลือ                                                               ได้ยิน
เลอ                                                               บน
ละมั๊วะ                                                           ฝุ่น
ละเลีย                                                          กะโหลก
ละเลื็อด                                                        ถลอก
ละลม                                                             ถล่ม
ละแล็ย                                                           ละลาย
ละเลี๊ยะ                                                          ลวก ( ไฟลวก น้ำร้อนลวก)
ละลัวะ                                                           คลื่น
ละลีย                                                             เกลี้ยง
ละลวย                                                           เน่า

เวก                                                               ทัพพี
วังเวง                                                            หลง
วัวะ                                                               คลุ้มคลั่ง
วีล                                                                หมุน
เวิน                                                               พัน
เวีย                                                                มัน(พวกมัน)
เวง                                                                 ยาว

ศก                                                               ผม

สะเล่อะ                                                        ใบ
สัด                                                               นก
สตึง                                                              ห้วย
สรฺะ                                                               สระน้ำ

ออรฺ                                                            ดีใจ
เอียลฺ                                                          อาย
เอเจิง                                                         ทิศเหนือ
เอเกิด                                                         ทิศตะวันออก
เอเลก                                                         ทิศตะวันตก
อังเกิล                                                        คันไถ
อันเร                                                          สาก
อม                                                             ลุง,ป้า
อาว                                                          เสื้อ
อา                                                           ไอ้
แอ็ง                                                         เอ็ง
อัญ                                                          กู
โอรฺ                                                            คลอง


ฮอง                                                        มึง
เฮาะ                                                         กลับ