จังหวัดสุรินทร์ มีกลุ่มชนอาศัยอยู่สามกลุ่มใหญ่คือ เขมร ลาว และกูย หรือกวย มีชนเชื้อสายจีนและ ไทย อาศัยอยู่ในตัวเมืองเป็นส่วนน้อย ภาษาที่ใช้สื่อสารในชีวิตประจำวันส่วนใหญ่ ใช้ภาษาของชนเผ่าตน ส่วนภาษาที่ใช้เป็นทางการ ใช้ภาษากลางคือภาษาไทย แต่ในปัจจุบันนี้เนื่องจาก สภาพแวดล้อมและสังคมที่แปรเปลี่ยน คำบางคำที่ไม่ได้ใช้ ไม่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน กำลังจะถูกลืมเลือนหายไป และยังใช้ทับศัพท์ภาษาไทย อีกทั้งเยาวชนรุ่นใหม่ ละเลย ไม่สนใจสืบสานต่อ ไม่มีสำนึกภาคภูมิใจในเอกลักษณ์ ของท้องถิ่นตนเอง
เพื่อสืบสานและอนุรักษ์ไว้ก่อนถูกลืมเลือน กลืนหายไปกับกาลเวลา จึงนำมารวบรวมตามความสามารถที่พอทำได้ดังนี้
ภาษาเขมรสุรินทร์ ความหมายในภาษาไทย
กะนะ จาม
กันล็อจ ย่างจนเกรียมบดเป็นผง
กันแลง สถานที่ที่เคยอยู่อาศัยจนเป็นรอย
กันลัง แรง
กรุน เป็นไข้
กเดา ร้อน
กแด็ย คดี
กดูจ หัวกลอย
แกงได ข้อศอก
ก็วล โคน
ก็วน เล็ง (ดู)
กูก โคก
ก็อล รอง
เกือล ( อังเกือล ) คันไถ
ก็อบ กลบ,ฝัง
เกรือน ค่อยยังชั่ว
กแรง เกรง
กรู ครู
กาบ ฟัน (ตี รัน ฟัน แทง )
โกนชน็อล ลูกจ้าง
โกนงา เด็กทารก
กรอย หลัง
กบาล หัว
กรอก ลุก
กังเหาะ โกหก
กังหอก ตะคอก
กันตรอม กระทืบ
กะจิล ขี้เกียจ
กะปัวะ สูง
กะแด็จ หยิก
กะดาม ปู
กะเดาะ สน(ใจ)
ก็วรฺ ควร
ก็อง ล้อ
กเร็ว ตอน
กเริบพเน็ก ลูกตา
กะแจ็ย ยืม, ผลอ่อน
กะเดิบ ผลไม้ลูกอ่อนๆ
กรัว กรวด
กรอม ล่าง
กะซัจ ทราย
โก วัว
กระแบ็ย ควาย
กะบูน หยิ่ง
กะมวย หลาน
โกน ลูก
กำโปรง กระโปรง
กะเจาะ เล็บ
กันเร็ม ข่มขู่
กอ คอ
กูด ก้น
เกือด เธอ
เก เขา
กราว ข้างนอก
กเม็ด มีด
กเริบ เม็ด
เกือะ งัด
กมัย อย่า (อย่าทำ อย่าพูด กมัยอันแย็ย)
ก็อรฺ โกน ( โกนผม เป็นต้น)
กะแซ เชือก
โขจฺ เสีย
ขมอจ ผี
ขลาจฺ กลัว
ขลอจฺ เกรียม (ไหม้เกรียม)
ขยม ขี้ข้า
ขยม ฉัน ดิฉัน (ใช้เฉพาะผู้หญิงเป็นคำสุภาพ)
ขมาด ผม (ใช้เรียกตัวเอง)
เคิง โกรธ
ความ คุยฟุ้ง
เคาะ ผิด
คะ ( ริย ซรอ ) น้ำลด
คัม กัด
คอ กางเกง
คเลียน หิว
โคลน ตัว ร่างกาย
แค ดวงจันทร์
แค เดือน
คนอง หลัง
คยูง ถ่าน(ไม้)
คอ กางเกง
คลัญ มัน.น้ำมัน
คแล็ง ว่าว
คแลว (พเน็ก คแลว) ตาเข
คลา เสือ
คล็อง (เดิม คล็อง) ต้นพลวง
คลย ขลุ่ย
คเลาะ เจาะจมูก ผูกสนตะพาย
คลอจ ไหม้เกรียม
คลัง เก่งกล้า
เคอย เห็น
คยล ลม
งุยแดก ง่วงนอน
เงือบ ตาย
ไง วัน
งูด อาบ (อาบน้ำ)
แง็ย ง่าย
ง็อง โค้ง
เง็ย เงย
จโรว ลึก
จรัง ฝั่ง
จรอม .จราห์ ทิ่ม
จรอม แดก
จราห์ แดก
จเรือม นำ้ครำ
จลาง วัยรุ่น
จันล็วง ผักปลัง
จันเลาะ ไต้
จันเลาะ ระหว่าง
จูงกะ ไหว้
จันเรียบ สวัสดี
จันลิง วงเถาวัลย์หรือผ้าที่ม้วนเป็นวงใส่ข้อเท้าปีนต้นหมาก,มะพร้าว
จันเรียะ ดายหญ้า
เจ็ด หั่น
เจือม ช้ำ
เจือน เหยียบ
จิห์ ขี่
จูน ส่ง
เจิง ขา
จะนีก เสียม
จังกวง หัวเข่า
จังกา คาง,ไร่
จังออล ชี้
จังเอิด เขย่งเท้า
จังเอียด แน่น
จังกอย ส้น (จังกอย เจิง = ส้นเท้า กังกอย กะปั๊วะ = ส้นสูง)
เจก กล้วย
จัมแป็ย กีต้าร์
โจล เข้า
แจ็ง ออก
จอรฺ โจร
จ็อง ยอดไม้
จอง มัด
จ็อง อยาก
จม่อ จมูก
จะห์ แก่
จโรด เกี่ยว (เก็บเกี่ยว)
จ็วรฺ แถว
จแก หมา
จังเอรฺ กระด้ง
เจา หลาน
จังเกอะ ตะเกียบ
จเกอะ คีบ
จกวด บ้า
เจื็อบ ติด
จัมเปี๊ยะ ติดหนี้,ติด
จำ รอ,คอย
จวบ พบ
เจือม รก สกปรก
จังเอะ สกปรก
เจียง ผู้ที่ผ่านการบวชเณรมาแล้วเรียกนำหน้าชื่อ
ชา ผัด
ชอง เอื้อม
ชาปวง ทอดไข่
แชบ ( กันแชบ ) แหว่ง
ชับ เร็ว
ช็วรฺ ยืน
ชนำ ปี
ชโนล จ้าง
ชนัง หม้อ
แชะห์ ไหม้
เชียม เลือด
ซวด ปอด
ซวม ขอ
ซกวม ผอม
ซะอ็อบ เกลียด
ซงัด เงียบ
ซะอย เหม็น
ซรารฺ เบา
เซม คนไทย
ซเริว ข้าว
ซตูง ดำนา
เซิจ หัวเราะ
ซลัน รัก
ซราด เปลือย
ซันล็อบ สลบ
ซแนก ถั่ว
ซแนกแด็ย ถั่วลิสง
เฌอ ไม้
เญือม ยำ
เดิม ต้น
ดำ ปลูก
เดิด เผา
ดูว์ ตัก
ดอม ตอก
ได แขน
เดิมตรูง ซี่โครง
แดกกะเมา ดินสอดำ
แดก เหล็ก
ดอล กระทุ้ง
แด็ย ดิน
ดำ ปลูก
บาดได ฝ่ามือ
เดาะ นม
ดะ ใส่
เดาะ แก้
ตุก ไว้
ต็วล ค้ำ
ตเริว ถูก
ตร็อบ มะเขือ
ตแล็ย สุรุ่ยสุร่าย
ตม เกาะ
ตบัล ครก
ตโมก จอมปลวก
ตแบ็ย ต้นพลวง
ตโมล หลังคา
ตึห์ ทิศ
ต็อบ ต่อย
ตูจ เล็ก
เติด เตะ
ตูก เรือ
ตูกตุมรุย เฮลิคอปเตอร์
ตูกเหาะ เครื่องบิน
ตันเร็ม เล็มปลาย
ตันเรียบ เรียง
ตันเลาะ หุบ (ร่ม)
ตร็อง ตรง
ตรำ แช่
ตลัวห์ ฟัน ถางป่า ต้นไม้
ตะเน็ง ถาม
ตน็วล ตุ่ม
ตนำบาย หุงข้าว
ตนำดำเดาะ พืชผล
ต็วลฺ ค้ำ
ตะงอม ช้ำใน
เตอะ ผิดสำแดง
โตง เปล
ตันแร็ย ช้าง
ตะตูล รับ
ตะตูรฺ ฉัตร กางร่ม
เตียบ น้อยหน่า
แตียบ ต่ำ
ตระเจี๊ยะ เย็น
ตะเปิด ไขว้
ตโบง ทิศใต้
ตแระ ที่นี่
ตเจ๊ ดื้อ
ตุม สุก
ตึก นำ้
เตีย เป็ด
ตังเกบ ตะเกียบ
เตอะ ยุ้ง
ตะน็วลฺ ตุ่มน้ำ
ตะบัล ครก
ตะเจียก หู
ตะโปก สะโพก
ตะเปิล แก้ม
ตล็อบ กลับ
ตระเปียง หนองน้ำ
ถนอล ถนน
ทนวง ต้นประดู่
ทมึม ขื่อบ้าน
ทเม็ง ฟัน (ฟัน เหงือก)
ทม ใหญ่
เทอ ทำ
เทอ อย ทำอะไร
ทไง กลางวัน
ทไง ดวงอาทิตย์
ทเลิม ตับ
ทเลี๊ยะ ตก
เทิด อ้วน
เทิบ หอม
ทูม เหม็น
ทง็วน หนัก
ทะเม็ง ฟัน
ทมอ หิน
โนม ฉี่
เนือม ชวน
นุ นั่น
เนียะ นัก ( เรียน )คำนำหน้าชื่อแบบสุภาพ
เนียง คำเรียกผู้หญิงอายุอ่อนกว่า
แนด ลอย
เนิว อยู่
นาด ลิ้น
นยึม ยิ้ม
บ็อน บุญ
บาน ได้
บ็อน บนบาน
แบก แตก
บะ หัก
แบะห์ เก็บ (เช่น ใบไม้ ผลไม้)
บัวะ บวช
บอะ ปอก
แบะโดง หัวใจ
บอง พี่
เบิก เปิด
บ็อง หว่่านแห, ใส่
เบิก จำฮอ เปิดเผย
เบาะห์ กวาด
แบ เลี้ยว
แบ็ก แยก
บ็อน บน
ปันแล ผัก
ปัน พแล็ย ปันเฮ็น ทำให้ชิบหาย
ปเรอ ใช้
ปดำ ฝากคำพูด
ปแดง ใช้เรียกผู้ชายที่ผ่านการบวชพระมาแล้ว
ปโอน น้อง
ปบาะ ยุ่ง งานหนัก
ปร็องปแรง หยัดยืนช่วยตัวเอง
ปัวะ ท้อง, งู
ปัวะเวน ลำไส้
ปัวะมัด ดี
ปรึก เช้า
ปะปิล จ้า
ปะปัวะ เมฆ
ปังไก ปากกา
ปะโบรฺเมิด ริมฝีปาก
ปรัวะ เพาะ
ปะจ็วรฺ ไถ
ปะโอน น้อง
ปู น้าชาย,อาผู้ชาย
ไป น้าสาว,อาสาว
ป็วงกอ ลำคอ
ปะเจิด สะดือ
เปียะ สวม
ปังฮาญฺ โชว์
ปัญลิจ ทำให้จม
ปแอม หวาน
ปไร เค็ม
ปันเรอ รับใช้
ปเลด (ปเลด เฮิง) แรด ร่าน
ปแดง ผู้ที่ผ่านการบวชพระภิกษุมาแล้วเรียกนำหน้าชื่อ
ปแอก พิง
ปเอิล แตกตื่น
ป็วลฺ บ่น
พเญอ ฝาก
พะเนก ตา
พแล ผล
เพิง โอ่ง
พเนกโก ตาตุ่ม
โพง พวก
มะลัวะ, มันลัวะ ผัก
เมียน มี , รวย
เมิด ปาก
เม็ก กิ่ง
มะเรียมได นิ้วมือ
มุก หน้า
ยัว เอา
ยม ร้องไห้
ยูร ช้า
ยบ กลางคืน
ย็วล ดู
เยิง เรา
เร็ก หาบ
ระแอง ขยัน
ระเอียก รังเกียจ,ขยะแขยง
ระเนอะ คราด
ระเตะห์ เกวียน
รุย แมลงวัน
โรม ตอม
เรือม รำ
ระบอ ลอก
ล็วง คน สัตว์ จมน้ำ
ลิก ท่วม
ลูก พระ
ลูจ ขโมย
ลีง เคาะ
แล็ย ข้าวตอก
ลบ กลบ
ลี แบกบนบ่า
ล็อบ กลับ
เลือบ แสลง
เลิง ขึ้น
ละเงียก เวลาเย็น
ลือ ได้ยิน
เลอ บน
ละมั๊วะ ฝุ่น
ละเลีย กะโหลก
ละเลื็อด ถลอก
ละลม ถล่ม
ละแล็ย ละลาย
ละเลี๊ยะ ลวก ( ไฟลวก น้ำร้อนลวก)
ละลัวะ คลื่น
ละลีย เกลี้ยง
ละลวย เน่า
เวก ทัพพี
วังเวง หลง
วัวะ คลุ้มคลั่ง
วีล หมุน
เวิน พัน
เวีย มัน(พวกมัน)
เวง ยาว
ศก ผม
สะเล่อะ ใบ
สัด นก
สตึง ห้วย
สรฺะ สระน้ำ
ออรฺ ดีใจ
เอียลฺ อาย
เอเจิง ทิศเหนือ
เอเกิด ทิศตะวันออก
เอเลก ทิศตะวันตก
อังเกิล คันไถ
อันเร สาก
อม ลุง,ป้า
อาว เสื้อ
อา ไอ้
แอ็ง เอ็ง
อัญ กู
โอรฺ คลอง
ฮอง มึง
เฮาะ กลับ
ความคิดเห็นนี้ถูกผู้เขียนลบ
ตอบลบฉันรักเธอ
ตอบลบบองสรางเนียง
ลบมันจือเต แปลว่า
ลบมีนา แปลว่า
สนอมเตอ แปลว่าไรคะ
ลบตัวเล็ก
ตอบลบคลูน ตูจ
ลบมีปรา เเปลว่าอะไรครีบ
ลบแปลว่า อีห่า ค่ะ
ลบความคิดเห็นนี้ถูกลบโดยผู้ดูแลระบบของบล็อก
ตอบลบเสียใจ จะพูดว่าอะไรครับ
ตอบลบโค้ด(ย)จ๊อด
ลบอา สแล เหมียน ลุตา
ตอบลบแปลว่าอะไรจ้า
บ้าน เรียกยังใงค้ะ
ตอบลบHome
ลบปเตีย ครับ ไม่ต้องลากเสียงยาวนะ
ลบบ้าน ปะเตี๊ยะ ครับ
ลบบ้าน เรียกยังใงค้ะ
ตอบลบเซราะ
ลบปเตีย ครับ ส่วนเซราะนี่คือประมาณว่าหมู่บ้าน(เช่น เซราะกราว=บ้านนอก)
ลบความคิดเห็นนี้ถูกลบโดยผู้ดูแลระบบของบล็อก
ตอบลบเคยจีแลวดุงแนแปลว่า
ตอบลบเคยไปแล้วบ้านนี้
ลบกึดดอลเนียงคลังแปลว่า
ตอบลบคิดถึงน้องจัง
ลบอันนึยย
ตอบลบสนอม แปลว่าอะไรค่ะ
ตอบลบคืน
ลบสนอมแปลว่าอะไร
ตอบลบคือ
ลบลองทุม
ตอบลบลองทุม
ตอบลบลองทุม
ตอบลบฝุ่นตลบ
ตอบลบเขียนไงครับ
ปะแซงตะลุม
ลบไม่มีคนคบเขียนยังไง
ตอบลบมีปร้ากำเปลด
ตอบลบแปลว่าอะไร
เป็นคำด่า (อีห่า) โดยประมาณ😅
ลบเหนื่อยมาก
ตอบลบซอจะน็อบ
ลบจงันแปลว่าอะไรค่ะ
ตอบลบอร่อย
ลบยิ๋น๋ออาเเร๋ง แปลว่าอะไรครับ
ตอบลบออยกีโตวบานเฮย. แปลว่าอะไรคับ
ตอบลบให้เขาไปได้แล้ว
ลบจย.แปลว่าอะไรคะ
ตอบลบเห็นแฟนพูดแต่แปลไม่ออก
คำนี้อยากรู้มากค่ะ มันแปลว่าอะไร
ลบสวัสดีตอนเช้าคับ
ลบแปลว่าเอาหรือสี้นั่นละค่ะ🤣🤣จย
ลบยิ แปลว่าอะไรครับ
ตอบลบง่วงนอนแต่นอนไม่หลับ
ตอบลบงุยแต่เด้มันลั๊วะ
ลบเทอนูนองอารา
ตอบลบมันปรับเต
เทอตะแอง..กาน่ะ แปลว่าไรคับ
กระมมเสร็น แปลว่าอะไรครับ
ตอบลบสาวสุรินทร์
ลบคมองแปลว่าไรค่ะ??
ตอบลบคมอจแปลว่าไรค่ะ??
ลบคมอจแปลว่าไรค่ะ???
ตอบลบผี
ลบอาแมะ
ตอบลบแปลเนื้อเพลง ชับเจื๊อดโมให้หน่อย คับ
ตอบลบยีแมเนาวาาาาว.บืนๆๆๆเจาๆ แปลว่าไรค่ะ
ตอบลบร้อนในภาษาเขมร
ตอบลบกะเดา
ลบชันล๊อบ รืนๆ แปลว่าอะไรคะ?
ตอบลบชันล๊อบ รืนๆ แปลส่าอะไรคะ?
ตอบลบอย่าระเฮ๊กนะ แปลว่าไร
ตอบลบจนับแปลว่าไรครับ
ตอบลบมาก
ลบความคิดเห็นนี้ถูกลบโดยผู้ดูแลระบบของบล็อก
ตอบลบเมียนแตปรัง
ตอบลบสนอมเตอ แปลว่าอะไรค่ะ
ตอบลบบ่ เดง เต แปลว่า
ตอบลบเข้าใจไหม ภาษาเขมรแปลยังไงคะ
ตอบลบยุม แปลว่าอะไรหรอคะ
ตอบลบกะจีนเจ๊ก เเปลว่าอะไรค่ะ
ตอบลบกะจั่นเจ๊กค่ะ
ลบโตวโนวดบโตว
ตอบลบบะเตาจังคึมเวืยเตกรอเจืยงเทอการ
ตอบลบแปลว่าอะไรครับ
สนอมนะ ทา แปลว่าอะไรค่ะ
ตอบลบจันเตรียคืออะไร
ตอบลบจนับนะบองแปลว้าอะไร
ตอบลบเขาไม่สนใจเราเขาสนใจแต่คนอื่น ภาษาเขมรแปลอะไรค่ะ
ลบเทออยเเปลว่าไรค่ะ
ตอบลบความคิดเห็นนี้ถูกผู้เขียนลบ
ลบทำอะไร
ลบบอกแล้ว แปลว่าอะไรครับ
ตอบลบกวยโคระฮาย.แปลว่าอะไร
ตอบลบผมไม่หล่อเหมือนผัวพี่หรอก
ตอบลบผมไม่หล่อเหมือนผัวพี่หรอก แปลว่าอะไร
ตอบลบสนอมนิเนียงแปลว่าอะไรคะ
ตอบลบซือ จนับ เเปลว่าอะไรค่ะ
ตอบลบบานปะสนอม?
ตอบลบผู้บ่าวอาแหล๋ง แปลว่า
ตอบลบนุแห แปลว่าอะไรคะ
ตอบลบสนอม เตอ แปลว่าไรครับ
ตอบลบอาไดคลังแปลว่าอะไรครับ
ตอบลบคนแปลคำภาษาบ้านเขมรสุรินทร์..ถ้าจะให้มันดีต้องไล่เรียงตัวอักษรตั้ง(ก.ไก่ยันฮ.นกกฮูก)นะครับขอติชมสักนิดอย่าว่ากันนะเวลาคนเขาอยากศึกษาคำพูดกับคำเขียนจะได้หากันง่ายขึ้น
ตอบลบตัวอย่างเช่นคำว่า..(ทำอะไร,อยู่ที่ไหน,เมื่อไร,ยังไง)ผมเห็นบ้างคนถามมาบ่อยว่าเขียนและสกดคำยังไง?
ขอฝากช่วยทำภาษาเขียนที่แปลจากคำภาษาเขมรพื้นบ้านของสุรินทร์ให้คงอยู่ต่อไปด้วยครับ..ขอบคุณ
เป็นเเฟนกันนะเเปลเขมรให้นอยค่าบ
ตอบลบผีเสื้อแปลว่าอะไร
ตอบลบสงสารตัวเอง
ตอบลบเยอยเคนียมันเดงนึงก็กะจิลเยอยกะ
ตอบลบจิลเนอว
แปลให้หน่อยครับ
ตอบลบขอความกรุณาพี่น้องทุกท่าน แสดงความคิดเห็น ด้วยคำสุภาพนะครับ ขอบคุณครับ
ตอบลบ